11. Badania książki. Społeczeństwo i literatura

W badaniach książki kluczowe znaczenie mają zarówno tekst, jak i człowiek. Wykorzystujemy perspektywę antropologiczną, która ujmuje język w nieodłącznym związku z posługującymi się nim ludźmi. Analizujemy różne media słowa – pismo i druk – w aspekcie zarówno teoretycznym, jak i historycznym. Badamy poezję, prozę, publicystykę, eseistykę, pamiętniki i traktaty, a także kontekst społeczny, w którym powstają i na który wpływają.

Badania kulturoznawcze pokazują, w jaki sposób literatura piękna i szerzej, piśmiennictwo, projektują myśl społeczną i praktyki kulturowe. A. Mencwel w swojej pracy Przedwiośnie czy potop rozpoznaje i interpretuje dwie odmienne postawy polskie – „rozdrapywanie ran” i „krzepienie serc”. M. Litwinowicz-Droździel w książce Zmiana, której nie było. Trzy próby czytania Reymonta rozważa pojęcia dziewiętnastowieczności i nowoczesności oraz ich odniesienia do historii kultury polskiej.

L. Kolankiewicz odczytuje Dziady Adama Mickiewicza nie tylko jako arcydramat polskiego romantyzmu, ale także jako koncepcję szerszego projektu kulturowego. W książce Dziady. Teatr święta zmarłych poddaje analizie nie tylko tekst dramatu i jego inscenizacje, lecz również prasłowiańskie źródła obrzędu w kontekście m.in. kultu Dionizosa i brazylijskiego kultu candomblé. Koncepcja ta była przełomem w polskiej teatrologii i historii teatru; dała początek nowej perspektywie badań kultury, jaką jest antropologia widowisk.

Badamy także procesy twórcze prowadzące do powstania książek. P. Rodak w opracowaniu Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku analizuje tytułowy dziennik jako codzienną praktykę, nie zaś jako tekst, dyskurs czy gatunek literacki. A. Karpowicz w książce Białoszewski temporalny (czerwiec 1975 – czerwiec 1976) stawia pytania o koncepcję i rolę czasu w twórczości i życiu poety – czasu tworzenia, czasu pisania i czasu doświadczania.

 

Zobacz więcej:
→ J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska (red.), Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej.
→ M. Napiórkowski, Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby uratować świat.
→ Projekt Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce (kierownik P. Rodak).

 

(fot. M. Kaźmierczak)