9. Badania książki. Słowo znaczy co innego

Na Wydziale Polonistyki badania nad książką przekraczają granice – czasowe (od starożytności po ponowoczesność), geograficzne (od Śródziemnomorza i Południowej Słowiańszczyzny po kraje bałtyckie), kulturowe (od badań nad kanonem europejskim po eksplorację dyskursów grup mniejszościowych i wykluczonych) i metodologiczne (od tradycyjnych prac filologicznych po projekty wykorzystujące najnowsze osiągnięcia humanistyki cyfrowej).

Opowieść o badaniach książki warto zacząć od języka wykorzystywanego do pisania prac naukowych. Zapytani o cechy takiego języka, wymienilibyśmy pewnie precyzję, obiektywność, dosłowność… Czy to możliwe, że w języku nauki używamy metafor? Okazuje się, że tak – i dzieje się tak nawet w naukach ścisłych i przyrodniczych. Metafory to nie tylko środki stylistyczne, to także schematy poznawcze, które pozwalają nam zjawiska abstrakcyjne ująć w sposób zmysłowy, dzięki czemu łatwiej je zobrazować. Mówimy przecież, że prąd płynie, DNA charakteryzujemy jako zapis (albo nośnik) informacji genetycznej, a obszar czasoprzestrzeni o określonej specyfice nazywamy czarną dziurą. Więcej na ten temat pisze M. Zawisławska w książce Metafora w języku nauki. Na przykładzie nauk przyrodniczych.

M. Zawisławska jest też kierowniczką projektu Korpus Metafor Synestezyjnych SYNAMET. Metafory synestezyjne to wyrażenia, które opisują bodźce odbierane jednym zmysłem lub doznania pozazmysłowe w kategoriach innego zmysłu, np. ostry dźwięk, otulający zapach. SYNAMET to pierwszy polski korpus metafor, a także pierwszy korpus na świecie, który gromadzi metafory synestezyjne. Powstał jako efekt badania tego, jak za pomocą metafor mówi się w tekstach o wrażeniach zapachowych, smakowych, słuchowych.

 

Zobacz więcej:
→ R. Grzegorczykowa, Język w służbie myśli.
→ J. Puzynina, Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa.
→ D. Zdunkiewicz-Jedynak, Dzieciństwo – młodość – dorosłość – starość. Polskie koncepty kulturowe w świetle współczesnej polszczyzny.

 

(fot. M. Kaźmierczak)