4. Źródła książki. Zachowane w języku

W badaniach nad źródłami książki szczególnie ważne są ustne teksty w różnych dialektach, czyli odmianach terytorialnych polszczyzny. W dialektach zachowało się wiele archaizmów – takich słów, znaczeń i cech ogólnego języka polskiego, które istniały w nim dawniej, a dziś wyszły z powszechnego użycia. Współczesny język mówiony jest z kolei przedmiotem badań między innymi logopedów.

Tradycja dialektologiczna na Wydziale Polonistyki obejmuje dokumentowanie i analizę języka mówionego poszczególnych regionów, a także działania na rzecz ochrony unikatowych elementów kultury lokalnej. W nurt ten wpisują się witryny Gwary polskie. Przewodnik multimedialny oraz Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe (obie pod red. H. Karaś). Szczegółowe badania nad dialektem mazowieckim przedstawia strona Akustyczna baza danych dialektu mazowieckiego, opracowana przez zespół pod kierunkiem J. Garczyńskiej. Badaczka ta jest też autorką książki Samogłoski ustne w gwarze kurpiowskiej.

H. Karaś analizuje polszczyznę północnokresową, w tym zanikające gwary polskie na Litwie i Łotwie. N. Birgiel prowadzi badania na temat języka polskiego używanego przez dwujęzyczną społeczność litewską z Puńska.

Opisujemy również język Polonii, czyli Polaków mieszkających poza Polską. Warto tu wymienić na przykład projekt S. Dubisza Język polski poza granicami kraju.

Ważne jest także zbieranie danych logopedycznych, które są standaryzowane i udostępniane do celów badawczych. Powstają również programy komputerowe, np. do analizy gestów artykulacyjnych czy wizualizacji położenia sensorów artykulografu. Kluczowymi osiągnięciami ostatnich miesięcy są opracowanie pionierskiego narzędzia do badania głosu u osób transpłciowych i pierwsze w języku polskim publikacje na ten temat.

 

Zobacz więcej:
→ N. Birgiel, Procesy interferencyjne w mowie dwujęzycznej społeczności litewskiej z Puńska i okolic na Suwalszczyźnie.
→ H. Karaś, Język polski pogranicza litewsko-łotewsko- -białoruskiego w świetle frekwencji cech językowych.
→ E. Wolańska, System grafematyczny współczesnej polszczyzny na tle innych systemów pisma.

 

Na zdjęciu: Fragment książki J. Puzyniny z ważnym dla nas zdaniem: „Ostatecznie ważny jest przecież człowiek – każdy człowiek – i jego dobro”, fot. M. Kaźmierczak